Anasayfa / Ekonomi ve Yatırım

Geri

Hızlı Menü

Ekonomi ve Yatırım

BALIKESİR EKONOMİSİ

Öncelikle belirtilmesi gereken, en son 2013 yılında açıklanan veriye göre Balıkesir geleceklerinden en umutlu olan insanların yaşadığı ildir[1].

Bunun yanında, yaşanabilir iller sıralamasında Balıkesir, 7. sıradadır[2]. Dahası, Türkiye gayri safi yurt içi hasılasının %1,3’ünü üreten Balıkesir, ürettiği ekonomiyle iller sıralamasında, Türkiye’nin 14. büyük ekonomisidir[3]. Bu verilere Balıkesir, henüz ekonomik potansiyelinin oldukça altındayken ulaşmıştır. 2014 yılı verilerine göre, Balıkesir 26.102 milyon TL gayrisafi yurtiçi hasıla üretmiş olup Balıkesir’de kişi başına düşen GSYH ise 10.150 dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

Balıkesir ekonomisinin en önemli üç özelliği vardır. Birincisi, üretilen ekonomik değer tek bir sektörden ibaret değildir. Balıkesir’de tarım ve hayvancılık, sanayi, turizm, madencilik, yenilenebilir enerji, lojistik gibi pek çok sektörde ekonomik faaliyet gerçekleştirilmektedir. Balıkesir’in birçok alanda ekonomik faaliyette bulunması, Balıkesir’in coğrafyasının Balıkesir’e altın tepsi içinde sunduğu önemli bir özelliğidir.

İkincisi, üretilen ekonomi birçok ilde olduğu gibi tek bir merkezli olmayıp ilin geneline dengeli bir şekilde dağılmıştır. Bu bağlamda, Balıkesir ilinde ekonomik olarak üç alt bölge ortaya çıkmıştır: Merkez yöresi, Körfez yöresi ve Güney Marmara yöresi. Ancak söz konusu yöreler birbiriyle rakip değil, birbirinin tamamlayıcısıdır. Zira, Güney Marmara yöresi ağır sanayi merkezi, Balıkesir ve çevresi tarıma dayalı sanayi merkezi, Körfez bölgesi ise turizm merkezi olarak ön plana çıkmaktadır.

Üçüncüsü, Balıkesir üç büyük metropolün ortasında yer aldığı için metropollerin “manavı” ve “mandırası” olma rolünü üstlenmiş, buna bağlı olarak tarım ve hayvancılık ile tarıma dayalı sanayi alanında uzmanlaşmıştır. Zira, Balıkesir ilinde üretilen ekonomik katma değer içerisinde tarım ve hayvancılık sektörünün payının Türkiye genelinin oldukça üzerinde olduğu, sanayinin payının ise Türkiye ortalamasının altında olduğu görülmektedir. Dahası sanayinin içeriğine bakıldığında ise, tarıma dayalı gıda sanayi sektörü öne çıkmaktadır. Öyle ki, 2014 yılı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre, Balıkesir’de 407 adet gıda sektöründe faaliyet gösteren sanayi kuruluşu bulunmaktadır[4]. Balıkesir’in başta sanayi olmak üzere turizm, madencilik, yenilenebilir enerji, lojistik alanlarında sahip olduğu potansiyelini, tarım ve hayvancılık alanında sahip olduğu rekabet üstünlüğünü dışlamadan aynı anda dengeli bir şekilde katma değere dönüştürmesi, ekonomik açıdan Balıkesir’i Türkiye’nin önde gelen kentlerinden biri yapması muhtemeldir.

Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu içine Balıkesir il genelinden yılda ortalama bir kısmı tarıma dayalı olmak üzere 25 firma girdiği görülmektedir[5]. Bu; küçümsenemeyecek bir rakamdır. Dahası, günümüzde artık başta İstanbul olmak üzere Bursa ve İzmir’deki sanayi, doygunluk noktasına ulaşmış; Balıkesir sanayileşme konusunda yeni odak haline gelmeye başlamıştır. Bunun yanında Balıkesir coğrafi olarak ulaşım ağlarının kesiştiği noktada yer almakta, Balıkesir önemli kamusal alt yatırımların merkezinde kalmaktadır. Gebze-Orhangazi-İzmir otoyolu projesinin ve Kınalı-Tekirdağ-Çanakkale-Savaştepe otoyolu projesinin hayata geçmesiyle ulaşım maliyetlerinin azalması; Balıkesir’in cazibesini daha da arttırması beklenmektedir. Balıkesir Gökköy Lojistik Köyü’nün önemli bir yük toplama ve aktarma merkezi olarak konumlandırılmasıyla, lojistik köyün Balıkesir’in sanayileşmesinde önemli bir rol oynaması beklenmektedir. Çünkü Gökköy Lojistik Köyü, yüklenen ürünlerin Avrupa ve Orta Asya’ya kadar kesintisiz iletimi imkânını sunmaktadır. Gökköy Lojistik köyü, Balıkesir açısından lojistik maliyetlerin düşmesi, ulaşım süresinin azalması ve Balıkesir ihracat hacminin artması anlamına gelmektedir.

Balıkesir ili, 600 milyon dolarlık ihracat rakamına sahiptir[6]. En çok ihracat yapılan fasıllar; et, elektrikli cihazlar, dokunmuş eşyalar, süt ürünleri, makinalar, balık, demir ve çelikten eşya fasıllarıdır. Balıkesir ihracat rakamlarını arttırmak için Güney Marmara yöresinde büyük bir sanayi alanı oluşturmayı planlamıştır. Balıkesir, ihracatta henüz potansiyelinin altında kalmaktadır. Rekabet üstünlüğünün olduğu ve Balıkesir’in petrolü olarak nitelendirilen zeytinyağı, süt ve süt ürünleri ile kanatlı sektöründe ihracatının artması için söz konusu sektörlerin desteklenmesi; Balıkesir’de hayvancılığın daha da gelişimi için, işletme ölçeklerinin büyütülmesi ve meraların ıslah edilmesi gerekmektedir.

Balıkesir ekonomisi içerisinde yenilenebilir enerji sektörünün önemi giderek artmaktadır. İleri teknolojili sektörlerden başta rüzgar enerjisi olmak üzere yenilenebilir enerji sektöründe atılan adımlar ve yenilenebilir enerji sektörünün gelişmeye başlaması, Balıkesir ekonomisinin yüksek katma değer yaratmasının önünü açmaktadır. Zira, Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği 2015 verilerine göre, Türkiye’de 3762,10 MWh olan rüzgar enerjisi kurulu gücünün 818,25 MWh’nı Balıkesir üretmiştir. Balıkesir, bu rakamla Türkiye 1.sidir. Balıkesir’in rüzgar enerjisine dayalı sanayi ve rüzgar enerjisine dayalı hizmetler sektöründe en önemli merkezlerden biri olması beklenmektedir.

Uzmanlara göre, Balıkesir biyoçeşitlilik nedeniyle yüksek katma değer getirme özelliğine sahip ilaç sektörü ve yaşlanan nüfus nedeniyle yine yüksek katma değer getirme özelliğine sahip medikal elektronik sanayi alanlarında atılımlara ev sahipliği yapabilir.

Bitkisel Üretim

Üç büyük metropol arasında geniş verimli topraklara sahip Balıkesir’de işlenmiş tarım arazisi 2015 yılında 4.131.739 dekar (413.173 hektar) olup tarım nüfusun büyükçe bir kısmını istihdam etmektedir. Balıkesir’de 2015 yılında 2.226.091 ton tahıl ve diğer bitkisel ürün üretimi, 829.937 ton sebze üretimi, 155.715 ton meyve üretimi gerçekleşmiştir. Kent hemen her çeşit tarımsal ürünün yetiştirilebildiği nadir kentlerdendir. İl ekonomisinde önemli yer tutan zeytinlikler toplam 82.069 hektardır (Toplam işlenen tarım alanının %19’una tekabül etmektedir). 2013 yılı Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü verilerine göre, Balıkesir’de 5 hektarın altında arazi büyüklüğüne sahip tarım işletmeleri, tüm tarım işletmelerinin %50’sinden fazlasını oluşturmaktadır.

Tablo. Balıkesir Tarım Arazileri (2015) (Dekar)

Toplam Alan	Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı		Sebze Bahçeleri Alanı	Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı	Süs Bitkileri Alanı


	Ekilen Alan	Nadas
4.131.739	2.711.803	191.066	285.993	942.383	494

Kaynak: TÜİK

2015 yılı verilerine göre Balıkesir’de 39,479 traktör, 264 biçerdöver, 245,245 diğer alet ve makine bulunmaktadır. Balıkesir’in petrolü olarak nitelendirilen zeytincilik sektöründe 2015 yılı verilerine göre, yağlık zeytinde 61.289 ton üretim gerçekleşmiştir. Sofralık zeytinde ise 16.183 tonluk üretim yapılmıştır. En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmada Balıkesir’in bitkisel üretim değeri ile diğer illerin bitkisel üretim değerleri karşılaştırılmıştır. Buna göre, 2013 yılında Balıkesir’in toplam bitkisel üretim değeri 1.674 milyon TL olarak tespit edilmiş ve iller sıralamasında 17. sırada olduğu saptanmıştır.

En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmasında yer alan ve 2013 yılı bitkisel üretim istatistiklerinden elde edilen Türkiye üretim payı sıralamasına göre, iller arasında Balıkesir buğday ve çavdarda 1., arpa, bakla (hayvan yemi) ve yulafta 2., silajlık mısır, hasıl mısır ve çeltikte 3. sıradadır. Yine Balıkesir; 2013 yılı Türkiye sebze üretimi sıralamasında iller arasında maydanoz, bamya ve kuşkonmazda 2. bakla, kırmızı pancar ve dereotunda 3. salçalık domates, turp ve salatalıkta 4. sıradadır. Balıkesir; 2013 yılı meyve, içecek ve baharat bitkileri sıralamasında iller arasında şeftali ve süpürge otunda 2. satsuma mandalina, nektarin şeftali, kızılcık ve incirde 6. sıradadır. Yağlık zeytinde 7. sofralık zeytinde 9. sıradadır.

Balıkesir’de organik tarımla uğraşan çiftçi sayısı, üretim alanı ve organik tarım üretimi yıllar itibariyle artış göstermekte 23 ayrı ürün organik olarak üretilmektedir. En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmaya göre, 2013 yılında Türkiye organik tarım üretimi içinde Balıkesir’in payı %0,2 olup 3639 tondur. 2013 yılı verilerine göre 117 çiftçi organik tarım yapmakta olup 3639 ton bitkisel üretim gerçekleştirmiştir. Balıkesir’de organik tarımı yapılan başlıca zirai ürünler domates, buğday ve zeytindir.

TÜİK’in resmi sitesinden alınan verilere göre, Balıkesir’de yıllara göre örtüaltı üretim yıllar itibariyle artış göstermektedir. 2009 yılında 5986 ton, 2015 yılında 8216 tona yükselmiştir. 2014 yılında ekilen alan ise 988 dekar iken 2015 yılında 1038 dekara yükselmiştir. İlimizde örtüaltı süs bitkisi üretimi de yapılmaktadır. 2015 yılı verilerine göre 60.200 m² alanda 1.019.700 adet süs bitkisi üretilmiştir. Örtüaltı üretimi yapılan sebzeler üretim miktarı sırasına göre salatalık, marul ve domates olup Balıkesir merkez, Susurluk ve Burhaniye’de yoğunlaşmaktadır. İlimizde örtüaltı meyve üretimi yapılmamaktadır. Jeotermal kaynak bakımından zengin olan Balıkesir, jeotermal kaynaklarını seraların ısıtılmasında kullanarak, örtüaltı üretimini arttırma potansiyeline sahiptir.

Hayvancılık

Balıkesir hayvan varlığıyla gerekse hayvansal ürün üretimiyle Türkiye ekonomisinin önemli illerinin başında gelmektedir. En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmada Balıkesir’in canlı hayvan değeri ile diğer illerin canlı hayvan değerleri karşılaştırılmıştır. Buna göre, 2013 yılında Balıkesir’in toplam canlı hayvan değeri 2.479 milyon TL olarak tespit edilmiş ve iller sıralamasında 2. sırada olduğu saptanmıştır. Buna göre, Balıkesir, 2013 verilerine göre 2.479 milyon TL değerindeki canlı hayvan varlığıyla il sıralamasında Konya’dan sonra 2. konumdadır. Balıkesir’i İzmir, Erzurum, Van takip etmektedir. İlde, hayvansal üretim değerleri yıldan yıla artış göstermektedir.

2013 yılı verilerine göre, Türkiye beyaz et üretiminin %13,38’i, peynir üretiminin %21,14’ü; yumurta üretiminin %7,5’i; kırmızı et üretiminin %5,6’sı; tereyağı üretiminin %15,29’u; bal üretiminin %2,73’ü; inek sütü üretiminin %4,28’i Balıkesir’de gerçekleştirilmiştir.

TÜİK (2013) verilerine göre, Balıkesir 750 bin ton süt üretimi ile Türkiye 3.südür. Bu verilerle Balıkesir’e Türkiye’nin mandırası nitelemesi yapılabilir. Balıkesir, beyaz et ve kırmızı et üretiminde de ilk sıralarda yer almaktadır Balıkesir’in en son 2010 yılında hesaplanan hayvansal ürün değeri ise verilere göre toplam 2.473 milyon TL’dir ve Türkiye geneli hayvansal ürün değerinin %6,5’una tekabül etmektedir.

2015 yılı verilerine göre, Türkiye’deki sığır varlığının %3,7’si Balıkesir’de bulunmaktadır. Balıkesir’in sığır varlığının %76,13’ü yüksek verimli kültür ırkındandır ve yörede süt sığırcılığı hakimdir. Altıeylül, Karesi, Bigadiç, İvrindi ve Gönen süt sığırcılığında önde gelen ilçelerdir. TÜİK’in en son 2013 yılında yapmış olduğu iller sıralamasına göre, 81 il içinde Balıkesir, sığır sayısında 2. sırada yer almaktadır. Yine Balıkesir’de 2015 yılı verilerine göre, 3622 manda bulunmakta olup Türkiye geneli (Manda sayısı 133766) içinde payı %2,7’dir.

2015 yılı verilerine göre, Türkiye’deki küçükbaş hayvan varlığının %2,38’i Balıkesir’de bulunmaktadır. Karesi, Altıeylül, İvrindi, Sındırgı, Dursunbey, Bigadiç küçükbaş hayvancılığında öne çıkan ilçelerdir. Küçükbaş hayvancılığa bakıldığında; TÜİK’ in en son 2013 yılında yapmış olduğu Türkiye sıralamasında Balıkesir merinos cinsi koyunda 3., yerli koyun sayısında 11. sıradadır.

2015 yılı verilerine göre, Türkiye’deki kümes hayvanı varlığının %9,8’i Balıkesir’de bulunmaktadır. TÜİK’ in en son 2013’te yapmış olduğu iller sıralamasına göre, Balıkesir kümes hayvancılığında; et tavuğu sayısında 3., yumurta tavuğu sayısında 4., ördek sayısında 5. sırada yer almaktadır. Kümes hayvancılığında Bandırma, Manyas, İvrindi, Karesi ve Altıeylül ilçeleri ön plana çıkmaktadır.

2013 yılı verilerine göre, iç su balık üretimi 1811 ton, kültür balık üretimi 104 tondur. Balıkesir’in ihracatında balıkçılık önemli role sahiptir. Balıkesir, 2013 yılında 15 066 bin dolarlık su ürünleri ihracatı gerçekleştirmiştir.

Ormancılık ve Sanayisi

Balıkesir topraklarının %47’si ormanlar ve fundalıklardan oluşmakta; bu oranın %20’si bozuk orman sınıfına girmektedir. Balıkesir’in bozulmamış ormanları ilin doğusundaki dağlık bölgede bulunmaktadır. Bozuk orman sınıfına giren kısım ise, Körfez ilçelerinde yoğunlaşmaktadır. Balıkesir’de 799 orman içi veya ormana bitişik köy bulunmaktadır. İlimizde orman sanayisi gelişmiştir. Balıkesir’de gıda sanayisi ve madencilikten sonra üçüncü önemli sektör ağaç ve orman ürünleri sanayisidir ve 2014 yılı verilerine göre, ağaç ve orman ürünleri sektöründe 93 firma sanayi siciline kayıtlıdır. Orman sanayisi, Balıkesir merkez ilçeleri, Dursunbey ve Sındırgı’da yoğunlaşmaktadır.

İmalat Sanayi

Balıkesir imalat sanayisi gıda sanayisi üzerine kuruludur (un, bakliyat, salça, sofralık zeytin, zeytinyağı, işlenmiş kırmızı et, işlenmiş beyaz et, nebati yağ, margarin, işlenmiş sebze ve meyve, süt ve süt ürünleri, kurutulmuş gıda, konserve, hayvan yemi gibi). 2014 yılı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre, Balıkesir’de 407 adet gıda sektöründe faaliyet gösteren sanayi kuruluşu bulunmaktadır. Bunun yanında, çimento, kiremit, tuğla gibi mineral sanayi sektöründe 81 sanayi kuruluşu; tarım makineleri temelli makine sanayi sektöründe 70 sanayi kuruluşu; kauçuk ve plastik sanayi sektöründe 45 sanayi kuruluşu; kimya sanayinde 35 sanayi kuruluşu; tekstilde 23 sanayi kuruluşu; elektrikli teçhizat sanayi sektöründe 23 sanayi kuruluşu bulunmaktadır.

Bu veriler dikkate alındığında Balıkesir’in sanayi sektörünün düşük ve orta katma değer ürettiği ortaya çıkmaktadır. Sanayi kuruluşlarının büyük çoğunluğu KOBİ niteliğindedir. Balıkesir’de 2013 yılı verilerine göre kişi başına düşen sanayi elektrik tüketimi, 841 kWh olup iller sıralamasında 41. sıradadır. Balıkesir’in kişi başına düşen sanayi elektrik tüketimi konusunda iller sıralamasında oldukça geride olması, sanayide teknoloji yoğun faaliyetlerin ve kapasite kullanımının az olduğunu göstermektedir.

Balıkesir’de imalat sanayi il geneline dengeli bir şekilde yayılmıştır. İlin ağır sanayi kuruluşları Bandırma ilçesinde yoğunlaşmıştır. Çünkü; Balıkesir il merkezi, tek merkezli büyüme modeli yerine dengeli büyüme modelini seçerek bu kalkınma planına ilçelerini de dahil etmiştir. Bu nedenle ilçeler birbiriyle rakip değil, birbirlerinin tamamlayıcısıdır. Böyle bir model sadece Balıkesir’e özgüdür.

Balıkesir’de 3 adet aktif durumda olan Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Birinci Organize Sanayi Bölgesi’nin 570 hektar olan alanının 3126 hektara çıkarılması planlanmaktadır. Bandırma Organize Sanayi Bölgesi de 2. etap genişleme çalışmaları neticesinde 355 hektara çıkacaktır. İlde yabancı sermayeli yatırımlar Avrupa menşeili olup enerji, gıda sanayi ve madencilik sektörlerinde yoğunlaşmaktadır.

Balıkesir imalat sanayisinin coğrafi olarak dağılımına bakıldığında, tarım ve hayvancılığa dayalı sanayinin ilin tümüne yayıldığı görülmektedir. Edremit Körfezi ve çevresinde zeytinciliğe dayalı gıda sanayisi gelişmiştir. Bunun dışında ilin iç kesimlerinde döküm, tarım alet ve makinaları, transformatör, kâğıt, mobilya, sentetik dokuma ve elektrik teçhizatları üretimi yapılmaktadır. Bandırma taraflarında; kimyasal madde ve gübre sanayi; Dursunbey taraflarında ise kereste sanayi gelişmiştir. İlde kolonyacılık sektörü de gelişmiş durumdadır. Balıkesir sanayileşme konusunda yeterli yol alamamışsa da sanayileşen kentleri iyi analiz ederek; onların yaşadığı problemleri yaşamadan ve sanayi dışındaki ekonomik potansiyelini (deniz turizmi, rüzgar enerjisi, termal turizmi, madencilik, örtüaltı üretim vb.) de kullanarak Türkiye’nin örnek kentlerinden biri haline gelebilir. Bu durumda sektörlerin homojen dağıldığı örnek bir yerel ekonomiyle karşı karşıya kalınacaktır. Ayrıca sanayileşmede çevreye duyarlı ve emek yoğun sanayiden daha çok bilgi yoğun sanayiyi kente çekmeyi başarabilirse, kentler arası rekabette önde gelen kentlerden biri olabilir.

Madencilik

Balıkesir’de gıda sanayinden sonra en önemli sektör madencilik sektörüdür. Öyle ki Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2014 yılı verilerine göre Balıkesir’de 105 adet madencilik ve taş ocakçılığı ile uğraşan işletme vardır ve bu rakam sanayi siciline kayıtlı işletmelerin %9’unu oluşturur. Bunun yanında kömür ve linyit çıkaran 12 işletme, metal cevheri madenciliği yapan 11 işletme bulunmaktadır. İlde bor madenciliği ve mermercilik ön plana çıkmaktadır. Bunun yanında kireçtaşı, kaolin, bakır-kurşun-çinko, feldispat, kil ve talk madenciliği yapan işletmeler bulunmaktadır.

Bigadiç’teki bor yatağı; Marmara adasındaki mermer sahası; Havran-Küçükdere’deki altın yatağı; Karesi-Şamlı, Havran-Eymir ve Ayvalık-Ayazment’teki demir yatağı; Erdek-Ocaklar’daki granit sahası; Balya-Bengiler’deki kil sahası; Dursunbey’deki Kurşun-Çinko yatağı ve linyit sahası; Dursunbey-Güğü’deki ametist sahası; Gönen ve Balya’daki halloysit sahası; Sındırgı’daki kaolin sahası işletilen başlıca maden yataklarıdır. Balıkesir’in gerçekleştirdiği ihracatın %5,1’ini maden ihracatı oluşturur ve büyük çoğunluğu hammadde olarak ihraç edilmektedir.

Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün Bandırma’da bor minarellerini işleme tesisleri bulunmakta olup burada boraks, borik asit, pentahidrat ve sülfürik asit üretimi gerçekleştirilmektedir.

Enerji

Balıkesir yenilenebilir enerji kaynakları bakımından oldukça önemli bir il olup, jeotermal kaynaklar, rüzgar enerjisi ve biyokütle enerjisi alanında büyük potansiyel barındırmaktadır.

Pamukçu, Kiraz, Güre, Bostancı, Derman, Gönen, Ekşidere, Kızılköy, Kepekler, Yıldız, Dağ Ilıcası, Hisarköy, Hisaralan, Emendere, Aşağı Musalar ilimizin başlıca jeotermal kaynakları olup, sera ve konut ısıtmasında yeterince kullanılamamaktadır. Ancak Türkiye’de ilk jeotermal ısıtma sistemi Gönen’de uygulanmaktadır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, Balıkesir’de 15 rüzgar enerji santrali bulunmakta ve 2012 yılı verilerine göre bu santraller 666 MWh kurulu güce sahiptir. Buna bağlı olarak Balıkesir, Türkiye rüzgar enerjisi kurulu gücünün %25,4’ünü elinde bulundurmaktadır. Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği 2015 verilerine göre, Türkiye’de 3762,10 MWh olan rüzgar enerjisi kurulu gücünün 818,25 MWh’nı Balıkesir üretmiştir. Balıkesir, bu payla Türkiye birincisidir. Balıkesir’i İzmir ve Manisa takip etmektedir. Balıkesir 2012 yılına göre, rüzgar enerjisi kurulu gücünü 152 MWh yükseltmiştir.

Balıkesir sahip olduğu hayvan varlığıyla biyokütle kaynaklı (gübre, organik atık, gıda sanayi atıkları vb.) elektrik üretim konusunda Türkiye’de öncü rol oynayabilir. Dahası bu konuda çalışmalar başlatılmış olup, Gönen’de 3,62 MWh’lık bir biyokütle enerji santrali faaliyete geçmiştir. Edincik’te ise 2,16 MWh’lık biyokütle enerji santrali kurma çalışmaları devam etmektedir.

Turizm Sektörü

Balıkesir’de Kültür ve Turizm Bakanlığı 2014 verilerine göre Turizm İşletme Belgeli 79 tesis bulunmakta, söz konusu tesislerde 4543 oda ve 9248 yatak sayısı bulunmaktadır. Buna göre Türkiye’deki toplam Turizm İşletme Belgeli tesis sayısının %2’si; oda sayısının %0,9’u ve yatak sayısının %0,94’ü Balıkesir’de bulunmaktadır. Belediye belgeli tesis sayısı 518 olup, söz konusu tesislerde 10776 oda ve 25622 yatak bulunmaktadır. Buna göre, Belediye belgeli tesis sayısının %5,7’si; oda sayısının %4,75’i ve yatak sayısının %4,99’u Balıkesir’de bulunmaktadır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2013 yılı verilerine göre Turizm İşletme Belgeli Tesislerde kalan yabancı turist sayıları dikkate alındığında, Balıkesir’de en çok turist sırasıyla Ayvalık’a; Edremit’e ve Bandırma’ya gelmiştir. 2013 yılında toplamda 124160 yabancı uyruklu kişi Turizm İşletme Belgeli tesislerde kalmıştır. Yine 2013 verilerine göre, yabancı turistlerin Balıkesir’de ortalama geceleme süreleri 1,9 gece olmuştur. Türkiye ortalamasında bu oran 4,4’tür. Turizm İşletme Belgeli tesislerde doluluk oranlarına bakıldığında Balıkesir %40,90 ile %53,34 olan Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır.

Grafik. İlçelere Göre Turizm İşletme Belgeli Tesislere Yabancı Turistlerin Geliş Sayıları (2013)

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013.

Balıkesir 60 bin kadar ikinci konut varlığıyla daha çok yerli turizme ve turizm türü bakımından deniz turizmine hizmet vermektedir. İkinci konutların varlığı büyük turizm işletmelerinin kurulmasını engellemiştir. Bunun yanında dalış turizmi, yat turizmi, doğa turizmi, eko-turizmi, yayla turizmi, kültür turizmi, av turizmi ve termal turizm bakımından potansiyel barındırmakla birlikte bu alanlarda yeteri kadar katma değer yaratılamamaktadır. Kruvaziyer turizminin gelişmesi için Ayvalık’ta yatırım yapılması öngörülmektedir.

Finans Sektörü

İş Bankası tarafından hazırlanan 2012 yılı İllerin Finansal Gelişmişlik Endeksi Sıralamasında Balıkesir, 12. Sıradadır. İllerin Finansal Gelişmişlik Endeksi, ilin tasarruf miktarı, nakdi kredileri, gayrinakdi kredileri, takipteki alacaklar oranı, şube sayısı, ATM sayısı, interaktif müşteri sayısı, üye işyeri sayısı ve POS sayısı verileri kullanılarak hesaplanmıştır.

Tablo. İllerin Finansal Gelişmişlik Endeksi Sıralaması (2012)

İL	ENDEKS	SIRA
İstanbul	23,17	1.
Ankara	7,01	2.
İzmir	4,06	3.
Antalya	1,91	4.
Bursa	1,60	5.
Kocaeli	0,82	6.
Adana	0,74	7.
Mersin	0,53	8.
Konya	0,51	9.
Muğla	0,36	10.
Gaziantep	0,17	11.
Balıkesir	0,09	12.
Kayseri	0,08	13.
Aydın	0,03	14.
Hatay	0,02	15.

Kaynak: 2010 ve 2012 Verileriyle Türkiye’de İllerin Finansal Gelişmişlik Düzeyi Araştırması, 2014.

Türkiye Bankalar Birliği en son 2014 yılı sonunda açıkladığı verilere göre, Balıkesir’de 158 tane banka şubesi bulunmaktadır ve 2014 yılında gerçekleşen toplam mevduat hacmine bakıldığında, 9 milyar TL’yi geçtiği görülmektedir. Bu rakam, Türkiye’deki toplam mevduat tutarının %0,90’una tekabül etmektedir. 2014 yılı sonu itibariyle Türkiye’de kullanılan kredilerin %0,88’i Balıkesir’de kullanılmıştır. Kullanılan kredilerin 2326 Milyon TL’si tüketici kredisi, 1421 Milyon TL’si ev kredisi, 763 Milyon TL’si Kredi kartı, 74 Milyon TL’si taşıt kredisi olarak kullanılmıştır.

Tablo. Balıkesir’in Toplam Mevduatı (Milyon TL) (2014)

	Tasarruf Mevduatı	Resmi Kuruluşlar Mevduatı	Ticari Kuruluşlar Mevduatı	Bankalar Mevduatı	Döviz Tevdiat Hesabı	Diğer Kuruluşlar Mevduatı	Kıymetli Madenler Depo Hesapları	Toplam
Balıkesir	5.334	123	701	0	2.568	121	174	9.022

Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği

Tablo. Balıkesir’de Kullanılan Kredi Miktarı (Milyon TL) (2014)

	İhtisas Kredileri						İhtisas Dışı Krediler	Toplam
	Tarım	Gayrimenkul	Mesleki	Denizcilik	Turizm	Diğer	İhtisas Dışı Krediler	Toplam
Balıkesir	942	0	155	0	0	123	9.001	10.223

Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği

[1]TÜİK, 2013 verileri.

[2]TÜİK, 2015 verileri.

[3]TÜİK, 2014 verileri. TÜİK 2014’ten sonra bu veriyi güncellememiştir.

[4]2014 yılı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verileri

[5]ISO Türkiye’nin En Büyük Sanayi Kuruluşları verisi, 2014-2015-2016.

[6]TÜİK 2013 verisi.

TARIM ve HAYVANCILIK

Tarım

Üç büyük metropol arasında bulunan; Marmara Bölgesi’nin en verimli ve en geniş topraklarına sahip Balıkesir, metropollerin manavı ve mandırası olma rolünü üstlenmiştir. “Türkiye’yi doyuran il” ve “tarım ile hayvancılığın başkenti” tanımlamalarıyla anılan Balıkesir tarım ve hayvancılığı ve tarıma dayalı sanayisi ile ön plana çıkan bir kent özelliği göstermektedir.

2013 yılı bitkisel üretim istatistiklerinden elde edilen Türkiye üretim payı sıralamasına göre, bitkisel üretimde Balıkesir iddialı bir konumdadır. Balıkesir iller arasında buğday (yeşil ot) ve çavdarda (yeşil ot) 1., arpa (yeşil ot) ve yulafta (yeşil ot) 2., silajlık mısır, hasıl mısır ve çeltikte 3. sıradadır. Yine Balıkesir; 2013 yılı Türkiye sebze üretimi sıralamasında iller arasında maydanoz, bamya ve kuşkonmazda 2., bakla, kırmızı pancar ve dereotunda 3.; salçalık domates, turp ve salatalıkta 4. sıradadır. Balıkesir; 2013 yılı meyve sıralamasında iller arasında şeftalide 2., satsuma mandalina, nektarin şeftali, kızılcık ve incirde 6. sıradadır. Balıkesir’in “petrolü” olarak nitelendirilen zeytincilik sektöründe 2015 yılı verilerine göre, yağlık zeytinde 61.289 ton üretim gerçekleşmiştir. Sofralık zeytinde ise 16.183 tonluk üretim yapılmıştır.

Balıkesir’in hayvancılıkta sahip olduğu üretim değerleri oldukça dikkat çekicidir. 2013 yılı verilerine göre Balıkesir’in toplam canlı hayvan değeri 2.479 milyon TL olarak tespit edilmiş ve iller sıralamasında 2. sırada olduğu saptanmıştır. 2013 yılı verilerine göre, Türkiye beyaz et üretiminin %13,38’i, peynir üretiminin %21,14’ü; yumurta üretiminin %7,5’i; kırmızı et üretiminin %5,6’sı; tereyağı üretiminin %15,29’u; bal üretiminin %2,73’ü; inek sütü üretiminin %4,28’i Balıkesir’de gerçekleştirilmiştir. Yine 2013 yılı verilerine göre, Balıkesir 750 bin ton süt üretimi ile Türkiye 3.sü olup Balıkesir, beyaz et ve kırmızı et üretiminde de ilk sıralarda yer almaktadır. Bu veriler, Balıkesir’e Türkiye’nin mandırası nitelemesi yapılmasının haklılığını ortaya koymaktadır.

Bitkisel Üretim

Üç büyük metropol arasında geniş verimli topraklara sahip Balıkesir’de işlenmiş tarım arazisi 2015 yılında 4.131.739 dekar (413.173 hektar) olup, tarım nüfusun büyükçe bir kısmını istihdam etmektedir. Balıkesir’de 2015 yılında 2.226.091 ton tahıl ve diğer bitkisel ürün üretimi, 829.937 ton sebze üretimi, 155.715 ton meyve üretimi gerçekleşmiştir. Kent hemen her çeşit tarımsal ürünün yetiştirilebildiği nadir kentlerdendir. İl ekonomisinde önemli yer tutan zeytinlikler toplam 82.069 hektardır (Toplam işlenen tarım alanının %19’una tekabül etmektedir). 2013 yılı Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü verilerine göre, Balıkesir’de 5 hektarın altında arazi büyüklüğüne sahip tarım işletmeleri, tüm tarım işletmelerinin %50’sinden fazlasını oluşturmaktadır.

Tablo: Balıkesir Tarım Arazileri (2015) (Dekar)

Toplam Alan	Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı		Sebze Bahçeleri Alanı	Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı	Süs Bitkileri Alanı


	Ekilen Alan	Nadas
4.131.739	2.711.803	191.066	285.993	942.383	494

Kaynak: TÜİK

2015 yılı verilerine göre Balıkesir’de 39479 traktör, 264 biçerdöver, 245245 diğer alet ve makine bulunmaktadır. Balıkesir’in petrolü olarak nitelendirilen zeytincilik sektöründe 2015 yılı verilerine göre, yağlık zeytinde 61.289 ton üretim gerçekleşmiştir. Sofralık zeytinde ise 16.183 tonluk üretim yapılmıştır. En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmada Balıkesir’in bitkisel üretim değeri ile diğer illerin bitkisel üretim değerleri karşılaştırılmıştır. Buna göre, 2013 yılında Balıkesir’in toplam bitkisel üretim değeri 1.674 milyon TL olarak tespit edilmiş ve iller sıralamasında 17. sırada olduğu saptanmıştır.

En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmasında yer alan ve 2013 yılı bitkisel üretim istatistiklerinden elde edilen Türkiye üretim payı sıralamasına göre, iller arasında Balıkesir buğday ve çavdarda 1., arpa, bakla (hayvan yemi) ve yulafta 2., silajlık mısır, hasıl mısır ve çeltikte 3. sıradadır. Yine Balıkesir; 2013 yılı Türkiye sebze üretimi sıralamasında iller arasında maydanoz, bamya ve kuşkonmazda 2., bakla, kırmızı pancar ve dereotunda 3., salçalık domates, turp ve salatalıkta 4. sıradadır. Balıkesir; 2013 yılı meyve, içecek ve baharat bitkileri sıralamasında iller arasında şeftali ve süpürge otunda 2., satsuma mandalina, nektarin şeftali, kızılcık ve incirde 6. sıradadır. Yağlık zeytinde 7., sofralık zeytinde 9. sıradadır.

Balıkesir’de organik tarımla uğraşan çiftçi sayısı, üretim alanı ve organik tarım üretimi yıllar itibariyle artış göstermekte 23 ayrı ürün organik olarak üretilmektedir. En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmaya göre, 2013 yılında Türkiye organik tarım üretimi içinde Balıkesir’in payı %0,2 olup 3639 tondur. 2013 yılı verilerine göre 117 çiftçi organik tarım yapmakta olup 3639 ton bitkisel üretim gerçekleştirmiştir. Balıkesir’de organik tarımı yapılan başlıca zirai ürünler domates, buğday ve zeytindir.

TÜİK’in resmi sitesinden alınan verilere göre, Balıkesir’de yıllara göre örtüaltı üretim yıllar itibariyle artış göstermektedir. 2009 yılında 5986 ton, 2015 yılında 8216 tona yükselmiştir. 2014 yılında ekilen alan ise 988 dekar iken 2015 yılında 1038 dekara yükselmiştir. İlimizde örtüaltı süs bitkisi üretimi de yapılmaktadır. 2015 yılı verilerine göre 60.200 m2 alanda 1.019.700 adet süs bitkisi üretilmiştir. Örtüaltı üretimi yapılan sebzeler üretim miktarı sırasına göre salatalık, marul ve domates olup Balıkesir merkez, Susurluk ve Burhaniye’de yoğunlaşmaktadır. İlimizde örtüaltı meyve üretimi yapılmamaktadır. Jeotermal kaynak bakımından zengin olan Balıkesir, jeotermal kaynaklarını seraların ısıtılmasında kullanarak, örtüaltı üretimini arttırma potansiyeline sahiptir.

Hayvancılık

Balıkesir hayvan varlığıyla gerekse hayvansal ürün üretimiyle Türkiye ekonomisinin önemli il-lerinin başında gelmektedir. En son 2013 yılında yayınlanan TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Balıkesir adlı çalışmada Balıkesir’in canlı hayvan değeri ile diğer illerin canlı hayvan değerleri karşılaştırılmıştır. Buna göre, 2013 yılında Balıkesir’in toplam canlı hayvan değeri 2.479 milyon TL olarak tespit edilmiş ve iller sıralamasında 2. sırada olduğu saptanmıştır. Buna göre, Balıkesir, 2013 verilerine göre 2.479 milyon TL değerindeki canlı hayvan varlığıyla il sıralamasında Konya’dan sonra 2. konumdadır. Balıkesir’i İzmir, Erzurum, Van takip etmektedir. İlde, hayvansal üretim değerleri yıldan yıla artış göstermektedir.

TÜİK (2013) verilerine göre, Balıkesir 750 bin ton süt üretimi ile Türkiye 3.südür. Bu veriler-le Balıkesir’e Türkiye’nin mandırası nitelemesi yapılabilir. Balıkesir, beyaz et ve kırmızı et üretiminde de ilk sıralarda yer almaktadır Balıkesir’in en son 2010 yılında hesaplanan hayvansal ürün değeri ise verilere göre toplam 2.473 milyon TL’dir ve Türkiye geneli hayvansal ürün değerinin %6,5’una tekabül etmektedir.

2015 yılı verilerine göre, Türkiye’deki sığır varlığının %3,7’si Balıkesir’de bulunmaktadır. Balıkesir’in sığır varlığının %76,13’ü yüksek verimli kültür ırkındandır ve yörede süt sığırcılığı ha-kimdir. Altıeylül, Karesi, Bigadiç, İvrindi ve Gönen süt sığırcılığında önde gelen ilçelerdir. TÜİK’in en son 2013 yılında yapmış olduğu iller sıralamasına göre, 81 il içinde Balıkesir, sığır sayısında 2. sırada yer almaktadır. Yine Balıkesir’de 2015 yılı verilerine göre, 3622 manda bulunmakta olup Türkiye geneli (Manda sayısı 133766) içinde payı %2,7’dir.

2015 yılı verilerine göre, Türkiye’deki kümes hayvanı varlığının %9,8’i Balıkesir’de bulunmaktadır. TÜİK’ in en son 2013’te yapmış olduğu iller sıralamasına göre, Balıkesir kümes hayvancılığında et tavuğu sayısında 3., yumurta tavuğu sayısında 4., ördek sayısında 5. sırada yer almaktadır. Kümes hayvancılığında Bandırma, Manyas, İvrindi, Karesi ve Altıeylül ilçeleri ön plana çıkmaktadır.

Balıkesir’in arıcılık verilerine bakıldığında, yıllar itibariyle artış gösterdiği ortaya çıkmakta olup, 2015 yılında 3212,53 ton bal üretimi gerçekleşmiştir. Arıcılık Havran, Edremit ve İvrindi ilçelerinde yoğunlaşmıştır. 2013 yılı verilerine göre, iç su balık üretimi 1811 ton, kültür balık üretimi 104 tondur. Balıkesir’in ihracatında balıkçılık önemli role sahiptir. Balıkesir, 2013 yılında 15 066 bin dolarlık su ürünleri ihracatı gerçekleştirmiştir.

ET ve SÜT ÜRÜNLERİ

Birçok gıda maddesinin üretiminde “Türkiye’yi doyuran il” olma özelliğini taşıyan Balıkesir deniz, kültür, termal, doğa ve eko turizm gibi birçok turizm çeşidinin yanında gastronomi turizmi ile de rekabet gücüne sahiptir. Balıkesir’in yeme - içme çeşitliliğini ve zengin mutfağını anlatabilmek için önce ilin bereketli topraklarında neler üretildiğinden söz etmek gerekiyor.

Kırmızı Et ve Ürünleri

Balıkesir kırmızı et üretiminde Türkiye’de ilk üçün içindedir. Kırmızı et üretimi sığır ve dana eti ağırlıklıdır. Koyun eti üretimi de oldukça önemli bir yere sahiptir.

Balıkesir Merkez, Susurluk, Kepsut, Gönen, Bandırma, Manyas, Sındırgı, Bİgadiç, Dursunbey başta olmak üzere tüm ilçelerde kırsal geçim kaynağı olan besicilik, önemli bir gelir kaynağıdır.

Modern besiliğe geçiş hızlanmaktadır. Kırmızı et, doğrudan kullanılmakla beraber sucuk başta olmak üzere pastırma, hazır köfte, kavurma, salam, burger eti, jambon, sosis gibi işlenmiş ürünlerin üretimi hızla artmaktadır.

Beyaz Et ve Ürünleri

Balıkesir, beyaz et üretiminde Türkiye ihtiyacının ortalama % 20’sini karşılayarak ilk ikinin içinde yer almaktadır. Kırmızı etten sonra en önemli uğraş alanlarından biri beyaz et üreticiliğidir.

Dünya standartlarında üretim yapan kanatlı et üretim işletmelerinin önemli bir bölümü Balıkesir’dedir.

Kanatlı hayvan yetiştiriciliği, başta Bandırma olmak üzere Manyas, Susurluk, Gönen, Erdek, Merkez, Bigadiç ve İvrindi ilçelerinde yoğunlaşmıştır.

Yumurta

Yumurta üretiminde Balıkesir, Türkiye genelinde ilk üçün içindedir. Beyaz et üretimindeki kapasitenin paralelinde, Balıkesir’de yumurta üretimi de oldukça geniş bir potansiyel taşımaktadır.

Balık

Balıkesir’in kıyı bölgelerinde balıkçılık da oldukça gelişmiştir. Bandırma, Erdek ve Marmara Adası ile Ayvalık ve Edremit sahilleri deniz ürünlerinin temin edilebileceği yerlerdir.

Ayrıca tatlı su balığı üretimi yapılan tesisler de vardır. Bandırma’da hamsi, palamut, sardalya ile kabuk deniz ürünleri; Ayvalık’ta papalina, barbun, levrek, mercan, lüfer, izmarit, lezzetle yenilebilecek deniz ürünlerinden bazılarıdır.

Bal

Bal, bal mumu, polen, arı sütü elde etmek için arıcılık sektörü Balıkesir’in her yöresinde yaygındır. Yılda 1600 ton bal üretimi gerçekleştirilmektedir.

Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit ve Havran ilçelerinde kovan sayısı oldukça yüksektir. Bunda Kazdağları’nın zengin florasının etkisi büyüktür. Özellikle Havran ilçesi, ilin toplam bal üretimi içerisinde önemli bir yere sahiptir.

Süt ve Süt Ürünleri

Balıkesir, Türkiye’de yıllık ortalama 750 bin ton süt üretimi ile ilk iki sıranın içindedir.

Genel olarak pastörize süt, peynir, tereyağ, yoğurt, ayran, kaymak, lor, krema gibi süt ve süt ürünleri üretiminde yaklaşık 160 adet işletme bulunmaktadır.

Balıkesir Merkez, Gönen, Susurluk, Manyas, Savaştepe, Havran başta olmak üzere hemen tüm ilçelerde yılda 5000 ton tereyağı, 90.000 ton peynir, 50.000 ton yoğurt üretilmektedir.

Özellikle İvrindi, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye’de yapılan Sepet Peyniri ve loru; Ayvalık yöresinin Kirli Hanım Peyniri ve loru; Gönen, Manyas, Erdek ve Bandırma yöresinin Kelle ve Manyas Peyniri; Sındırgı, Bigadiç, Kepsut ve Dursunbey ilçelerinin Keçi Peyniri, Balıkesir’e özgü önemli süt ürünleridir.

Sanayi

Balıkesir’in ekonomisi çoğunlukla tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi de genellikle tarıma dayalı sanayi ile doğal kaynakların işlenmesine yönelik gelişmiştir.

Tarım ürünleri (sebze, meyve), beyaz-kırmızı et, zeytin ve zeytinyağı, süt ve süt mamulleri üretimi ön plana çıkmaktadır. Türkiye beyaz et üretiminin % 20’sini, yumurta üretiminin %10’unu, yem üretiminin %14’ünü Balıkesir ili karşılamaktadır. Ayrıca ülke genelinde süt üretiminde ikinci, kırmızı et üretiminde üçüncü sıradadır.

Yeraltı zenginlikleri olarak; bor, kömür, demir başta olmak üzere krom, mermer, kurşun, çinko, antimuan, kaolin gibi maden yatakları bulunmaktadır. Bunlardan bor, krom, mermer, kurşun, çinko gibi mineraller yurt dışına da ihraç edilirken diğerleri ülke sanayine hammadde olarak verilmektedir. Balıkesir’de ziraat aletleri ve makineleri üretimi son derece gelişmiş bulunmaktadır. Tarım için gerekli her çeşit alet üretilmekte ve bütün yurda dağıtılmaktadır. Orman ürünleri üretim sektörü, Merkez Organize Sanayi Bölgesi’nin gelişimi ile önemli bir ilerleme kaydetmiştir.

8 Ticaret Odası, 1 Sanayi Odası, 5 Ticaret Borsası bulunan Balıkesir’de üretilen ürünlerin büyük bir kısmı yurt içine gönderilmekte, bir kısmı da Bandırma Limanı’ndan ihraç edilmektedir.

Kimyasal maddeler, elektrikli araçlar, sentetik, çuval, gıda, madencilik, mermer gibi ürünlerin ihracat ve ithalatı yapılmaktadır. İlin dış ticaret merkezi Bandırma Limanı’dır. İlde zeytin ve zeytinyağı ticareti ilk sırayı almaktadır. İl ticaretinde turizm sektörü de önemli bir yere sahiptir. Bağcılık ve bahçeciliğinde yoğun yapıldığı ilde, bu alanda üretilen ürünlerin ticareti de yapılmaktadır. Bor, krom, mermer, kurşun, çinko gibi mineraller yurt dışına ihraç edilmektedir[1].

Bölgenin başlıca sanayi ürünleri; un, yem, salça, konserve, nebati yağ, yumurta, gübre, margarin, işlenmiş sebze ve meyve, bakliyat, beyaz-kırmızı et, sofralık zeytin ve zeytinyağı, süt ve süt mamulleri, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, deniz ürünleri, bor ve mermer başta olmak üzere maden ürünleri, seramik mamulleri, çimento, inşaat demir-çeliğidir. Sanayi işletmelerinin sektörlere göre dağılımı incelendiğinde gıda sektörünün önde geldiği görülmektedir. 2014 yılı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre, Balıkesir’de 407 adet gıda sektöründe faaliyet gösteren sanayi kuruluşu bulunmaktadır.[2]

Sanayide diğer ilçelere oranla daha çok gelişme gösteren Bandırma, Bölgenin kuzeyinde uzanan sanayi aksının merkezini oluşturmaktadır. Bandırma’da kanatlı sektörü ve gübre, Gönen ve Manyas’ta süt ve süt ürünleri sanayii gelişmiştir. Balıkesir Merkez’de tarım makinaları, çimento, sentetik çuval, trafo, mermer, un ve yem sanayii gelişmiş iken, Edremit Körfezi’nde yer alan Edremit, Havran, Ayvalık, Burhaniye, Gömeç ile Erdek ise zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli merkezlerdir. Orman ürünleri üretimi Dursunbey’de, enerji üretimi başta Balıkesir Merkez, Susurluk, Bandırma, Gönen olmak üzere il genelinde yapılmaktadır. Maden yatakları bölge geneline yayılmış durumdadır.

Balıkesir Merkezli Sanayi Şirketlerinin Türkiye Sıralamasında Yeri

Balıkesir merkezli sanayi şirketleri, Türkiye’nin en büyük ilk 500 ve ikinci 500 şirketi sıralamasında her yıl yer almaktadır. 2013 yılında 6 şirket ilk 500’e; 5 şirket ise ikinci 500’e girmiştir. Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayii A.Ş. İlk 500 şirket arasında 44. sıradadır.

2013 yılında İkinci 500 şirket arasında yer alan Balıkesir merkezli şirketlerden 3.sıradaki Teksüt A.Ş.ve 11. sıradaki Bupiliç A.Ş. sıralamaya ilk kez girme başarısı gösterdiler.

Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu içine Balıkesir il genelinden yılda ortalama bir kısmı tarıma dayalı olmak üzere 25 firma girdiği görülmektedir[3]

Kaynaklar:

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 81 İlin Sanayi Durum Raporu, 2013

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 81 İlin Sanayi Durumu Raporu, 2014

Dr. Berkan Karagöz - Balıkesir Ekonomisi

[1] Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 81 İl Sanayi Durum Raporu (2013)

[2] 2014 yılı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verileri

[3] ISO Türkiye’nin En Büyük Sanayi Kuruluşları verisi, 2014-2015-2016.

Ticaret

Balıkesir, ülke ekonomisine yön veren, en önemli şehirlerden biridir. İstanbul, İzmir, Bursa gibi yüksek nüfusa sahip önemli metropollerin arasındaki konumu sayesinde Balıkesir Türk ekonomisinde giderek artan bir ticari değere sahiptir.

TÜİK 2012 verilerine göre Balıkesir’de 485.237.000 USD ithalat, 475.536.000 USD ihracat; gerçekleştirilmiştir. Ülke ekonomisinden farklı olarak ithalat ve ihracat rakamlarının birbirine yakın oluşu, ihracatın ithalatı karşılayabilme oranının yüksek olduğunu göstermektedir.

Balıkesir ili, 600 milyon dolarlık ihracat rakamına sahiptir.[1] En çok ihracat yapılan fasıllar; et, elektrikli cihazlar, dokunmuş eşyalar, süt ürünleri, makinalar, balık, demir ve çelikten eşya fasıllarıdır. Balıkesir ihracat rakamlarını arttırmak için Güney Marmara yöresinde büyük bir sanayi alanı oluşturmayı planlamıştır. Balıkesir, ihracatta henüz potansiyelinin altında kalmaktadır. Rekabet üstünlüğünün olduğu ve Balıkesir’in petrolü olarak nitelendirilen zeytinyağı, süt ve süt ürünleri ile kanatlı sektöründe ihracatının artması için söz konusu sektörlerin desteklenmesi; Balıkesir’de hayvancılığın daha da gelişimi için, işletme ölçeklerinin büyütülmesi ve meraların ıslah edilmesi gerekmektedir.[2]